Hipofiz bezi beyin tabanında sella turcica isimli bir kemik boşluk içerisinde yerleşimli yaklaşık 0.5 gram ağırlığında oval şekilde ortalama bir fasülye tanesi büyüklüğünde vücudun hormon salgılarının düzenlenmesi ve kontrolünde görevli endokrin bir bezdir.

Hipofiz bezi adenohipofiz ve nörohipofiz  olarak adlandırılan 2 kısımda incelenir. Adenohipofiz tüm hipofiz bezinin kabaca %80’ini oluşturur. Adenohipofizden salgılanan hormonlar şunlardır.

1-FSH folikül stimüle edici hormon

2-LH  lüteinize edici hormon

3-Proloktin  süt salınımında görevli hormon

4-GH büyüme hormonu

5-ACTH  adrenokortikotropik hormon

6- TSH  tiroid sitümüle edici hormon

Nörohipofiz ise tüm hipofiz bezinin yaklaşık %20 sini oluşturur ve 2 hormon salgılar.

1-ADH antidiüretik hormon

2-Oksitosin

Hipofiz bezinin tümörlerine hipofiz adenomları adı verilir.Tüm intrakranial tümörlerin %10-12 sini oluşturur. Yapılan çalışmalarda  semptomlu veya semptomsuz %20 oranında hipofiz adenomu saptanmıştır.ortalama görülme yaşı 30-50 yaş arasındadır ve kadınlarda ve erkeklerde eşit oranda görülür.

Hipofiz adenomları salgıladıkları hormonlara  göre ve radyolojik incelemedeki boyutlarına göre sınıflandırılabilir.Radyolojik boyutlarına göre 1 cm den küçük tümörler mikroadenom, 1 cm den büyk tümörlere makroadenom adı verilir.

Hipofiz adenomları %70 oranında hormon aktif (hormon salgılayan) tümörlerdir ve salgıladıkları hormonun etkilerine bağlı veya büyüklükleri ile çevre dokulara bası etkisi oluşturmaları sonucunda bası etkileri ile semptom verirler.

Kitle etkisi ile optik sinir basısına bağlı örme keskinliğinde azalma, bulanık görme veya görme alanında kesiklik şeklinde bulgular veya baş ağrısı doktora başvuru nedeni olabilir.

Prolaktin salgısının artmasına bağlı prolaktinoma adı verilen klinik tabloda kadınlarda memelerden süt benzeri sıvı gelmesi, adet düzensizliği veya adet görememe, libido azalması, infertilite;erkeklerde jinekomasti, libido azalması, infertilite ve her iki cinsiyette görme alanında azalma başvuru nedeni olabilir.Endokrinolojik inceleme sonrasında medikal tedaviye cevap vermeyen hastalarda veya ilerleyici görme alanı defisiti olan hastalarda cerrahi tedavi önerilir.

ACTH salgılayan adenomlar Cushing hastalığı olarak adlandırılan yüzde aydede görünümü ensede yağ birikimine bağlı yelelenme, karında gebelik çatlağı benzeri çatlaklar, vücutta kıllanma, kan basıncında artma ve kilo alma ile başvurabilir. Cushing hastalığında medikal tedavi sonrasında cerrahi tedavi veya cerrahi tedavi önerilmektedir.

Büyüme hormonu aşırı salgılanmasına bağlı yetişkin yaş gurubunda ellerde ve ayaklarda büyüme, ayakkabı numarasında büyüme, yüzde kulakta,  dilde, dudakta, burunda büyüme ve kabalaşma başvuru nedeni olablir. Ayrıca bu hastalarda iç organlarda büyüme kardiak semptomlarda bir diğer başvuru nedenidir.

Hipofiz adenomu düşündüren semptomlarla başvuran hastalarda tüm sistemlerin muayenesi ve nörolojik muayene sonrasında hastanın hormon profili, görme alanı ve kranal mr görüntülemesi ile hipofiz adenomu tanısı konulan hastalar medikal tedavi veya cerrahi tedaviaçısından değerlendirilir. Medikal tedaviye yanıtsız medikal teaviye yanıt vermesi beklenmeyen hastalarda cerrahi tedavi planlanılır.

Cerrahi tedavide 2 yöntem mevcuttur. En sık kullandığımız transsfenoidal yöntem (burun boşluğundan) veya Transkranial yöntem (kafatası açılarak). Hipofiz adenomu nedeni ile opere edilen hastalarda ameliyat sonrası erken dönemde alınacak hormon parametreleri ve görme alanı değerlendirilir ve hastalar birkaç gün gözlem sonrasında taburculuk sonrasında periyodik kontroller önerilir. Nadiren hastalar operasyon sonrasında medikal tedaviye ihtiyaç duyarlar. Ameliyat öncesi uzun süreli ve ilerlemiş görme alanı kaybı olan hastalarda operasyon sonrası kısıtlı bir klinik düzelme gözlenebilmekle genellikle cerrahi tedavi sonrasında yüz güldürücü sonuçlar alınabilmektedir.